دانش بنیان‌ها چشم‌انتظار آب شدن یخ بی‌توجهی‌ها
به گزارش آنایول ، قانون “جهش تولید دانش بنیان”، مبتنی بر چالش‌ها و موانع ، تدوین شده و توانسته است تا حدود زیادی این موانع را در بخش های دولتی، از پیش پای شرکت های دانش بنیان و واحدهای فن آور بردارد.
در این قانون ، سه محور اصلی؛ از جمله توسعۀ ابزارهای حمایت مالی، رفع موانع ، توسعۀ زیرساخت ها و توسعۀ بازار شرکت های دانش بنیان و واحدهای فن آور ، در دستور کار قرار گرفته است.
قانون جدید ، دست دستگاه های دولتی را در حمایت از شرکت های دانش بنیان باز گذاشته است؛ اما باید دید ، “دستگاه های دولتی تا چه حد از این شرکت ها حمایت می کنند؟”
در گزارش پیش رو سراغ دو مدیر شرکت دانش بنیان «پارک علم و فناوری آذربایجان غربی» رفته ایم که فعالیت های مستمر و موفقی در عرصه های نوآوری دارند.
اولین مدیری که با ما از فعالیت های شرکت دانش بنیان زیر مجموعه خود می گوید، «امیررضا عباس نژاد » ، مدیرشرکت “نفیس تدبیر”، است که در زمیۀه طراحی و ساخت انواع دستگاه های «ضد سرمازدگی و تگرگ » فعالیت دارد.
این شرکت دانش بنیان، ازسال 1396 شروع به کار نموده و با فعالیت های مداوم ، درعرصۀ طراحی و تولید ماشین آلات اراهبردی برای مقابله با مشکلات و بلایای بخش کشاورزی و صنعتی در کشور، باعث رشد صنعت کشاورزی شده است.
عباس نژاد ، در پاسخ به “شرح فعالیت این محصول” می گوید:
دربسیاری ازمناطق دنیا و به خصوص ایران سرمای بهاره ، دراکثر سالها موجب صدمه دیدن و ازبین رفتن جوانه و غنچه ، و در نتیجه محصول درختان میوه درباغات می شود وکشاورزانی که پس از یک سال زحمت روزانه و خستگی ناپذیر، در باغ ، به دنبال ثمرۀ درختان بودند، ناباورانه شاهد افت شدید محصولات خود می شوند.
این مسئله در مناطق کشت محصولات باغی ، کاملا” مشهود است؛ با پایین آمدن دمای هوا به زیر صفر، جوانه وغنچه های نوشکفته یخ زده و به رنگ سیاه یا زرد درآمده و پوک می شوند ؛ به طوری که دراین مناطق ، بر اثرسرمازدگی ، ما سالیانه شاهد خسارت های میلیاردی به کشاورزان و باغداران عزیزهستیم.
وی ادامه می دهد: یکی از مخاطراتی که در بخش زیرساخت کشور و دنیا حاکم هست؛ تهدیدهایی مانند سیل ، زلزله ، سرمازدگی و یخ زدگی باغات است که سالانه میلیاردها تومان خسارت به بخش کشاورزی وارد می کند. آمار خسارت حاصله از سرمازدگی باغات ایران در سال 1401و1402 ، بالغ بر پنجاه همت (پنجاه هزار میلیارد تومان ) بوده است و “سهم آذربایجان غربی از این میزان خسارت ، هزار میلیارد تومان بوده است.”
این خسارت ها ، منجر به کاهش میزان محصولات کشاورزی و ضربه به اقتصاد کشاورز وکاهش نرخ اشتغال شده و تامین مواد اولیه و تداوم زیر ساخت های بخش کشاورزی را تهدید می کند. برای به حداقل رساندن این خسارت ها ، ما سال ۱۳۹۴دستگاه های «ضد سرمازدگی» باغات را وارد بازار کردیم. این تجهیزات ، هم از “سرمازدگی انتقالی و هم سرمازدگی تشعشعی” جلوگیری می کنند.
عباس نژاد در پاسخ به این سئوال که “آیا دولت از تولید و عرضۀ این محصول حمایت کرده است؟” می گوید:
بیشترین میزان خسارت اقتصادی وارد شده به باغات، نخست به بخش دولتی وسپس به بخش خصوصی تحمیل می شود؛ بنابر این دولت در راستای کاهش سرمازدگی درختان ، زیرساخت هایی را تعریف کرده ؛ اما چون این فرآیند یک مفهوم ذاتاً دانش بنیان است ، دولت با اغماض با این فن آوری برخورد نموده و به رغم نیازش به این محصول دانش بنیان، حمایت چندانی از آن نکرده است؛ اما در اکپرکشورهای توسعه یافتۀ دنیا، از این تجهیزات استفاده می شود.
وی در رابطه با منافع دستگاه های ضدسرمازدگی برای کشاورزان تصریح کرد: “بخواهیم در باغ یک هکتاری شلیل از سرمازدگی جلوگیری کنیم” ، اگر از دستگاه سرمازدگی استفاده نکنیم ، از این باغ یک هکتاری، باغدار بیست تن میوه برداشت می کند؛ اما در صورت استفاده از تفن آوری ضدسرمازدگی، باغبان می تواند ۸۰ تن میوه برداشت کند؛ در نتیجه ، بهره وری چهار برابر می شود و این امر رونق تولید و رشد اقتصادی و بهبود شاخص های اشتغال را به دنبال خواهد داشت.
عباس نژاد در پاسخ به این سوال که ، “طراحی این محصول چه میزان اشتغال زایی به دنبال داشته است ؟ “بیان می کند:
در این مجموعه دانش بنیان ۲۳ نفردر بخش تولید به صورت مستقیم و ۱۲ نفر در بخش تحقیق و توسعه( R&D ) مشغول به کار هستند .لازم به ذکر است که در اشتغال غیر مستقیم نیز ، به ازای فروش هر دستگاه ضد سرما زدگی به باغدار ، چندین خانواده مشغول به کار می شوند ؛ یعنی اگر تا به حال ۵۰۰ دستگاه فروخته باشیم، بدین معناست که بیش از دو هزار نفر در باغات مشغول به کار شده اند.
مدیرشرکت «نفیس تدبیر» در رابطه با صادرات و ارزآوری این دستگاه ها می گوید: با توجه به نیاز مبرم کشور به این تجهیزات ، در حال حاضر تمرکز ما بر تامین نیازهای داخلی است.
قیمت این دستگاه در امریکا شصت هزار دلار برآود شده ؛ در حالی که قیمت این دستگاه در داخل کشور ۱۵ هزار دلار است، از این رو برای صادرات این محصول به خارج از کشور ،علی رغم پیشنهادات زیادی که شده است ؛ اقدام ننموده ایم تا به نحو احسن، تقاضای داخلی را تامین کنیم. اگرچه در نظر داریم تا اخر سال جاری ، به منظور ارز آوری ، صادرات این محصول را به کشورهای همسایۀ استان ، ترکیه، ارمنستان گرجستان، و آذربایجان که در معرض تهدید سرمازدگی هستند ؛آغاز کنیم.
پارک علم و فناوری استان از نظر زیر ساخت‌ها توسعه نیافته است
در ادامه ، بیان می کند: پارک علم و فناوری با فن آوران سروکار دارد. فناوری نیز علم روز است، اغلب پارک های علم و فنآوری، زیرساخت های لازم را برای حمایت از واحدهای فناوری را ندارند ؛ به ویژه پارک استان آذربایجان غربی که یک پارک نو بوده و در ۱۵سال اخیر ایجاد شده ، عملا ده سال راکد بوده و در پنج سال اخیر شروع به رشد کرده و توانسته است تعدادی از واحدهای فن آور را تحت پوشش قرار دهد. در حالت کلی از پارک علم و فناوری نسبت به سازمان صمت(صنعت، معدن و تجارت) رضایت بیشتری داریم .
عباس نژاد بیان می کند:پارک استان راغب است تا از فن آوری های روز استقبال و حمایت کند؛ از این رو در صدد برگزاری دوره ها و کلاس های مختلف جهت ارتباط فن آوران برای بومی سازی و تولیدات بیشتر است. از آن جایی که به دلیل محدودیت های اعتباری ،حمایت مستقیم پارک از ایده فن آوران ، عملا امکان پذیر نیست؛ لازم است نهادهایی همچون بانک ها و صندوق های حمایتی نیز به کمک پارک ها بیایند تا این مسیر هموارتر شود و شاهد بومی سازی محصولات بیشتری باشبم .
وی درخصوص چالش های پیش پای پارک علم و فناوری استان می گوید: یکی از خلاء و نیازهایی که در پارک های علم و فناوری احساس می شود ؛”ایجاد کمپین‌ها و ایستگاه های استعدادیابی و دعوت از جوانان برای شرکت در مسابقات است تا استعدادشان نمایان شود ؛ هرچند رویدادهای استارتاپی و شتاب دهنده‌هایی درحال حاضر برگزار می شوند. اما روند رایج این استارتاپ ها به این صورت است که حتما باید شخص خودش مراجعه کند و استعدادش را بنمایاند ؛ در حالی که در این مسیر، همکاری آموزش و پرورش، سرمایه‌گذاران، دانشگاه‌ها، دستگاه‌های دولتی و پارک علم و فناوری ضروری است و ما از نهادهایی مانند آموزش و پرورش و دیگر مراکز آموزشی و پارک علم و فن آوری انتظار داریم، برای تحقق این امر ، یک اتاق فکر و مدیریت واحد فراهم آورند.
به عنوان نمونه، اگر شما را به عنوان دانشجو در نظر بگیریم ،کمتر کسی به شما در دانشگاه مراجعه می‌کند که بپرسد ، “چه استعدادی دارید؟” و در زمینه استعدادی که دارید ، واقعا درست پیش رفته اید؟ یا شما بعد از این که هزینۀ دولت و ملت را صرف نمودید، تازه متوجه می شوید که این رشته به دردتان نخواهد خورد یا نه؟
در نتیجه اگر یک گروه واحد، به عنوان متولی بخش فناوری وارد کار شود ؛ مسلما سرعت رشد فناوری هم چند برابر خواهد شد.
دومین شخصی که گفت و گوی وی در ادامه از نظرتان می گذرد؛ « اکبر فتحی جلالی» مدیر عامل “شرکت اروم نیرو توان“ است.
«شرکت اروم نیرو توان» با بیش از ۵ سال فعالیت مستمر، در زمینۀ “نصب ، طراحی و تولید میکرو خازن های صنعتی فعالیت دارد”. این شرکت از سال 1396 به مجموعه پارک علم و فناوری آذربایجان غربی ملحق شده و پیش از آن ، در سال ۱۳۹۵ محصولاتش به تولید انبوه رسیده بود. در سال ۱۳۹۷ «اروم نیرو توان » به عنوان ، شرکت فن آور برتر استان اعلام شد. این شرکت در سال ۱۳۹۹ ، در اولین جشنوارۀ بهینه سازی مصرف انرژی در ایران حائز رتبه اول شد .
جلالی در توصیف محصول تولیدی شرکت، یک مثال می زند و می گوید: به عنوان مثال، شما نوشابه ای را داخل یک لیوان می ریزید. به طور طبیعی ، نوشابه به پایین لیوان رفته و در بالای لیوان کف جمع می شود. در واقع ، آن کف نقش پر کردن ظرفیت لیوان را ایفا می کند. در صنعت برق نیز چنین شرایطی صادق است ؛ ما دو نوع مصرف داریم: مصارف اکتیو(فعال) و مصارف واقعی. مصارف اکتیو(فعال) مانند کف نوشابه دیده نمی شوند و فقط ظرفیت سیم های کابلی و ترانزیت ها را پر می کنند .علت استفاده مردم از خازن ها نیز همین امر است.
وی می افزاید:یک سری از خازن ها عمر مفیدی دارند و یک سری از آنها از کیفیت بهتری برخوردارند. خازن های تولید شرکت ما ، هم از نظر کیفیت ، هم کمیت و هم طول عمر ، نسبت به خازن هایی که در کل دنیا تولید می شوند ؛ بهتر هستند و در کارخانه های فولاد مبارکه اصفهان ، سیمان سفید و سیمان خاکستری ارومیه از این خازن ها استفاده شده است.
ارتباط دستگاه‌های اجرایی با شرکت‌های دانش‌بنیان
وی در رابطه با حمایت دستگاه های دولتی از شرکت های دانش بنیان می گوید: در سال 1396 مدیر وقت پارک علم و فناوری استان حمایت های زیادی از طرح های شرکت های دانش بنیان کردند. اما در حال حاضر حمایت چندان چشمگیری از ما نمی شود؛ به عنوان مثال شرکت های آب و منطقه ای و فاضلاب و این قبیل شرکت های دولتی که در توانشان است که از ما خرید بکنند ؛ اما هیچ گونه خریدی از ما نکرده اند!
البته امیدواریم همه دستگاه ها در این زمینه پای کار آمده و حمایت های لازم را از شرکت ها و واحدهای دانش بنیان داشته باشند.
وی دربارۀ صادرات محصولات شرکت به خارج از ایران تصریح می کند: سال 1396 صادرات محصولات خود را به کشور ترکیه آغاز کردیم . در سال 1397 به کشور جمهوری آذربایجان و در سال 1398 به اقلیم کردستان عراق( اربیل) صادرات داشتیم. در حال حاضر نیز به این سه کشور صادرات داریم ؛ اما تمرکزمان بیشتر بر روی عرضه محصول به داخل کشور است .
وی در تشریح کاربرد “میکرو خازن های صنعتی” در صنعت کشاورزی ، بیان می کند:کشاورزانی که می‌خواهند باغ های خود را آبیاری بکنند، باید از موتور برق استفاده بکنند که با خازن گذاری، تلفات انرژی موتور های برق، به نحو چشمگیری کاهش می یابد.
تغییر سریع مدیریت در پارک علم و فناوری استان
جلالی در خصوص چالش های پارک استان می گوید: یکی از چالش هایی که در این پارک با آن روبرو هستیم؛ تغییرات سریع مدیران پارک علم و فناوری آذربایجان غربی است. از سال ۱۳۹۵ که شرکت ما تاسیس شد تا سال ۱۳۹۸ ، آقای حیدری ریاست پارک را بر عهده داشتند و در زمان مدیریت ایشان اتفافات بسیار خوبی در پارک رقم خورد . تغییرات مدیران پارک از سال ۱۳۹۹ آغاز شده و به این صورت است که از آن سال به بعد؛ هر سال مدیر جدیدی ریاست پارک را بر عهده گرفته است و مدیر جدید تا عزم کرده خودشان را محک بزند ، با یک مهلت تمام شده روبرو گردیده و به جرات می توان ،گفت، “اساسی ترین ترین چالش ما شرکت های دانش بنیان در پارک علم و فناوری، این تغییر سریع مدیریتی است”.
مدیر شرکت “اروم نیرو توان “ادامه می دهد:یکی دیگر از چالش های پارک علم و فناوری استان ، عدم حمایت سازمان‌ها از پارک است. پارک را می توان به عنوان پدر معنوی شرکتها دانست؛ ولی به عنوان پدر باید ردیف بودجه داشته باشد و در این راه ، پشتیبانی نهادهای دولتی از جمله استانداری و دیگر دستگاه های اجرایی استانی را احساس کند تا بتواند به نحو احسن از شرکت های تحت پوشش خود حمایت کند.اما حمایت سازمانهای دولتی از پارک ،رضایت بخش نیست و عمده مسالۀ پارک علم و فناوری آذربایجان غربی، کمبود فضا برای فعالیت گروه‌ها و “نبود ردیف بودجه مستقل در قانون برنامه و بودجه سالانه کشور است”.
پارک قادر است با تمام ادارات دولتی رایزنی کرده و محصولات شرکت های دانش بنیان را حتی به اجبار عرضه کند. یکی از بند های قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان و تولیدات بومی بدین شرح است که، “موسسات و ادارات دولتی موظف هستند بخشی از نیازمندی های خودرا از طریق محصولات دانش بنیان تولیدی استان تامین کنند.” به عبارتی قانون به دستگاه های دولتی این اجازه را داده است که منابع و امکانات خود را در اختیار شرکت‌های دانش بنیان و واحدهای فناور قرار دهند، اما تا به امروز این امر محقق نشده است.
وی در ادامه می افزاید: در زمینۀ اشتغال زایی، به صورت مستقیم هفده نفر بیمه شده رسمی و بیست و چهار نفر نیروی نیمه‌رسمی داریم که به صورت پاره وقت با ما همکاری می‌کنند. دوازده نفر نیز در امر بازاریابی و نمایندگی محصولات ، در مجموعه ما مشغول به کار هستند.
جلالی با اشاره به اینکه شرکت اروم نیرو توان ، جزو پنج شرکت برترپارک علم و فناوری است ؛تصریح می کند: در صورتی[r1] که فروش محصول بیش از یک عدد باشد، پارک علم و فناوری استان نیز امتیاز می گیرد .شرکت ما در سال، افزون بر ۱۵ میلیارد تومان فروش دارد و این میزان فروش ،هم برای پارک علم و فناوری استان سودآوری داشته و هم آمار رشد اقتصادی پارک را بالاتر برده است.
نتیجه گیری
تامل در مصاحبه با دو تن از بنیانگذاران شرکت های دانش بنیان پارک علم و فن آوری استان ، به روشنی نشان می دهد که مسیر درستی را انتخاب کرده اند و با همت و تلاش خود ، توانسته اند گامی مهم اما آغازین را برای تولید ثروت از دانش در سطح استان آذربایجان غربی بردارند و خوشبختانه موفق هم بوده اند ، اما ادامه این مسیر و توسعه فعالیت های پارک علم و فن آوری نیازمند همت همگانی و پشتیبانی همه افراد حقیقی و حقوقی و سازما های دولتی و غیر دولتی است که در قانون بر آنها تکلیف حمایتی تعیین شده است. حلقه مفقوده رشد کمی و کیفی شرکت های دانش بنیان استان ، چالش دیده شدن است ، این شرکت های ارزشمند را که رهبری معظم هم بر رشد و توسعه آنها تاکید دارند ، باید بدون مسامحه حمایت کرد و امیدواریم که تا گزارش بعدی یخ عدم حمایت ها ، در گرمای عزم های جدی و نو برای همکاری و تعامل، به زودی آب شود.