عشق سلطانی
تاریخی رومان‌لاری ایله مشهور اولان، «عزیزه جعفرزاده»، عمرونون سون ایللرینده بیتیردیگی «عشق سلطانی» آدلی سونونجو رومانی، تانینمیش بؤیوک شاعر و متفکّر «محمد فضولی»دن بحث ائدیر.
بو تاریخی روماندا هیجانلی و عشق‌دولو دویغولارلا یاشانیر. اولده بونو دئمه‌لییک کی، عزیزه خانیم بو رومانی عمرونون سون گونلرینده یازیب، داها دوغروسو، دیکتافونا (تایپ دستگاهینا) دیکته ائدیب. دئمک اؤلومله چارپیشا-چارپیشا فضولی دونیاسی‌نین درینلیک‌لرینه جوموب. رومان یازیلدیقجا یازیچی‌نین عمرو بیر آز دا اوزانیب. تانری اونا بو فرصتی وئردی، «عشق سلطانی»نی یازیب قورتارسین.
یازیچی اثرینین سون بؤلومونده نییه «عشق سلطانی» آدینی سئچدیگینه ده اشاره ائدیر:
«عشق سلطانینی نه اوچون بئله آدلاندیردیم؟ ایندی هارادادیر بئله عشق؟ اطرافینا یاخشی نظر سال؛ گؤره‌رسن! ایندی ده وار. آنجاق ایندی، گؤرَنلری بایاغی (عادی/ پیش پا افتاده) عشق و محبت اؤزونه ساری جلب ائدیر. تاماشاچی‌دا ماراق (میل) اویاتماق اوچوندو اونلار. سیزسه اطراف‌داکیلارا دقتله باخین. وار. چوخدور. گؤرجکسینیز. فرقی گؤرَر، نه اوچون «عشق سلطانی»نا مراجعت ائتدیگیمی آنلارسینیز».
اؤزونه‌مخصوص یازی طرزی و اورژینال جیزگی‌لرله ایشلنمیش بو روماندا، فضولی‌نین عؤمور یولونون اَن مهم مقام‌لاری اینجه‌لشدیریلمیش، اونون بیوقرافی‌سی ایله باغلی بیر سیرا قارانلیق مسئله‌لره آیدینلیق گتیریلمیشدیر. یازیچی اونون شیروان تورپاغیندا یئرلشن «بایات» کندین‌دن «کرکوک»ه سیغینان بیر عائله‌ده دوغولدوغو وورغولامیش، شاعرین منسوب اولدوغو چاغین ادبی و اجتماعی-سیاسی حادثه‌لرینی دقتله ایزلمیشدیر. روماندا بیر چوخ صهنه و ائپیزودلار، او جمله‌دن محبّی (بیرینجی سلطان سلیمان) ایله فضولی‌نین قارشیلاشدیریلماسی اولدوقجا اورژینال تأثیر باغیشلاییر و تاریخی سندلرین یئنی‌لیگی ایله دقتی چکیر.
«عشق سلطانی» رومانیندا مؤلف محمد فضولی، سلطان سلیمان قانونی، سلطان محبّی، خیا‌لی، حبیبی، ختایی و باشقا‌لاری کیمی تاریخی تصویرلر یاراتمیشدیر. لاکن تصویرلرین چوخلوغونا باخمایا‌راق، عزیزه جعفرزاده، اساس دقتی فضولی‌یه وئرمیش و اونو ایچ دونیاسینی عکس ائتدیرمه‌یه چالیشمیشدیر.
رومانین بـــیر سیـــرا اوســتون (برتر) خصوصیت‌لری وار کی، اونلاردان بیری ده دؤورون سویو-هاواسی‌نین اثرده اوغورلا عکسینی تاپماسیدیر. بو دا عزیزه خانیمین تاریخی رومان اوستاسی اولماسیندان ایره‌لی گلیر. یازیچی متنین قورولوشوندا اساس اولانی اوزه چیخاریر. اوخوجو اؤزونو فضولی‌نین یاشادیغی چاغدا حس ائدیر. اوستاد ادیبیمیز بو رومانی عمرونون سون چاغلاریندا یازیب، خسته‌لیکله چارپیشا-چارپیشا، بوتون امکان‌لارینی الینه ییغیب و مجادله ائدیبدیر. بو رومان عزیزه خانیمین هوش و ذکاسینین سون ایشارتی‌لاری‌دیر. (ایشارتی: اوزاقدان گؤرونن ایشیق نقطه‌سی)
فضولی‌نی سئون هر کس بو رومانی اوخوسا، ممنون اولا‌جاق. نییه کی، «عشق ایمیش هر نه وار عالمده، علم بیر قیل و قال ایمیش» دئین عشق سلطانی فضولی هر کسین گؤیلرده آختاردیغی تانرینی اؤز ایچینده تاپمیشدی…
مورادی‌نین شامی (شمعی) بو گون ده یانیر، صاباح دا یانا‌جاق…