نگاهی آسیب شناسانه به انتخابات در شهرستان ارومیه

دموکراسی ( مردمسالاری) یک پروسه است و انتخابات یک پروژه ( عمل سیاسی با مدت زمان انجام معین) می باشد که در یک بستر اجتماعی – تاریخی توسط همکاری سه گانه ( شهروند- حاکمیت- احزاب و فعالین سیاسی) شکل گرفته و برگزار می شود.
دموکراسی در حال حاضر یک ظرف مورد قبول سه گانه فوق برای تغییر مسالمت آمیز قدرت و جابه جایی نخبگان سیاسی در ساختار قدرت سیاسی است و نسبت به سایر روش های سنتی ، خیلی کم هزینه و با روحیات و خواست های انسان مدرن منطبق است و حتی استبدادی ترین نظام های سیاسی هم ، برای اقناع افکار عمومی داخلی و بین المللی پروژه های شبه دموکراسی را به نمایش می گذارند و این موضوع نشان می دهد که دموکراسی با وجود ایرادات و انتقاداتی که بر آن وارد است، مقبول ترین روش اداره نظام سیاسی و انتقال قدرت براساس خواست و نظر اکثریت افراد جامعه است که باید ضامن حفظ حقوق اقلیت هم باشد.
در کشور ما نیز ،علیرغم ایراداتی که بر شیوه های نظارت بر فرایند انتخابات وارد است ، انتخابات مختلف برگزار می،شود و قاعدتا خواست عمومی بر بهبود کیفیت و ارتقا تاثیر نتایج انتخابات مختلف در توسعه فردی و اجتماعی شهروندان می باشد.
انتخابات در ساختار اجتماعی متنوع و متکثر ایران ، از عوامل و نیروهای گوناگونی تاثیر می پذیرد و یک رویه واحد و یا عوامل ونیروهای همگون و هماهنگ ملی ، در سوگیری و جهت دهی انتخابات ، به ویژه انتخابات مجلس شورای اسلامی ، حاکم نیست، برعکس ، هر منطقه و یا حوزه انتخاباتی از ویژگی های خاص خود در شکل گیری سبد رای، میزان مشارکت، رقابت سیاسی، مراجع سیاسی، و اهداف سیاسی تبعیت می کند ؛ به ویژه در فقدان احزاب سیاسی رسمی -قانونی، پراکندگی و تنوع عوامل غیر سیاسی در انتخابات بیشتر تاثیر می گذارد و دموکراسی نیز از یک فرایند مستمر و مداوم سیاسی -اجتماعی به یک پروژه ی ابزاری ؛ دستمایه افراد و گروههای رسمی برای دستیابی به قدرت با اهداف فردی و گروهی تنزل پیدا می کند.
طبیعی است ،وقتی هر ظرفیت اجتماعی ، از خصلت های تعیین و مشخص شده خود خالی شود و به یک پروژه موقت برای کسب قدرت برای اهدافی غیر سیاسی( تدبیر امور عامه مردم) تبدیل شود، نتایج حاصل از آن می تواند موجب بروز و پیدایش دغدغه های مختلفی گردد و سوالات مهمی را در افکار عمومی ایجاد کند.

یکی از مهمترین سوالات ، کارامدی یک انتخاب برای حل یک مساله اجتماعی است!
هر نوع هزینه سیاسی به دنبال کسب یک منفعت جمعی است. قرار نیست که این همه تلاش و هزینه ، در نهایت بدون هر نوع منافعی ، در پستوی حافظه ها بایگانی شده تا چهار سال بعد شاهد نمایشی دیگر را با بازیگرانی شناخته و ناشناخته باشیم؟
در شرایط شهری چون ارومیه که در افکار عمومی نه تنها آذربایجانی ها ، بلکه اغلب ایرانیان به تساهل و تسامح و رواداری و همزیستی دوستانه قومی- مذهبی و دینی شهره است ، در چند دوره انتخاباتی، این ویژگی بارز و برجسته ستودنی و مثال زدنی تا حدود زیادی مخدوش شده است و ساختار همگرایی و ادغام قومی شهر در سایه فعالیت افراد غیرسیاسی و با اهداف توسعه طلبانه قومی ، تا حدود زیادی ترک برداشته ، و ظرف انتخابات به جای تامین منافع عامه ، در نهایت به عاملی برای شکاف و تعارض قومی، حداقل در سطح فعالین قومی( نه سیاسی) و رسانه های وابسته به انها تبدیل شده است.
شاید مهمترین آسیب انتخابات در ارومیه ، همین ایجاد و توسعه شکاف قومی بعد از پایان این پروژه سیاسی است.
این اسیب حاصل یک یا دو دوره گذشته نیست ، بلکه در غیاب احزاب و گروههای سیاسی رسمی در سطح استان ، و با تاثیر پذیری فعالین قومی از اندیشه های قومیت گرایانه خارج از مرزهای ایران ، و توسل به نقشه ها و پرچم هایی که در آنسوی مرزهای ایران برافراشته شده اند؛ و تحت تاثیر جریان های متعارض نوظهور ملی گرایی در داخل ، روند انتخابات به شکل گیری و توسعه دوقطبی قومی تبدیل می شود و در نهایت انتخابات و کارکردهای آن ، به حاشیه رانده می شود و مهمترین هدف انتخابات در اخرین روزهای رقابت ، به یک مسابقه برد – باخت قومی تبدیل می گردد. افراد و رسانه هایی که در کمپین انتخاباتی دو طرف به فعالیت مشغول هستند ، سخنانی را بر زبان آورده و یا منتشر می کنند ، در واقع هیچ شباهتی به شعارها و برنامه های انتخاباتی نامزدهای مجلس قانون گذاری ندارد و عموما کاندیداها هم در نهایت یا جو گیر شده ، همان سخنان ، طرفداران افراطی خود را بر زبان می آورند و یا سکوت می کنند و با سکوت خود میدان را برای شکل گیری گفتمان افراطی قومی باز می کنند.

راهکارهای کاهش آسیب
معمولا در آسیب های اجتماعی اقدامات تعریف شده برای «پیشگیری» و یا «کاهش آسیب» برای کاهش شدت و دامنه آسیب در آینده قابل طراحی است.
برای پیشگیری و کاهش آسیب دو قطبی قومیتی انتخابات مختلف در شهرستان های چند قومیتی استان آذربایجان غربی، نیازمند تعامل و همکاری سه «ضلع دولت»، «شهروندان» و «تشکل ها و فعالین سیاسی» هستیم.
به طوری که در سطوح بالا هم ذکر شد، مسوولین سیاسی دولتی در سطح استان باید بستر ساز، مبدع و تسهیلگر گفتگوهای میان قومی در سطوح اجتماعی باشند. نمایندگان سیاسی دولت این امکان و ظرفیت را دارند که با تشکیل جلسات هم اندیشی و اتاق فکر با حضور فعالین سیاسی_ اجتماعی و نخبگان اقوام ، زمینه های قرابت فکری و تعامل و همکاری انها را با هدف حفظ یکپارچگی و همبستگی ملی در سطح محلی فراهم بکنند و با برجسته نمودن افراد و تشکل های سیاسی _ اجتماعی اعتدال گرا در سطح محلی، فضای سیاسی را از دست افراد و گروههای افراطی که اکنون میدان دار انتخابات در سطح محلی شده اند؛ خارج سازند.متاسفانه در سال های اخیر ، جای برگزاری چنین نشست ها و اتاق های فکری بسیار خالی بوده است.
افراد و تشکل های سياسی اجتماعی اقوام هم باید احساس مسوولیت بکنند و به ویژه افرادی که صادقانه به حفظ تمامیت ارضی کشور باور دارند و ضمن داشتن علائق مقبول و مشروع هویت قومی خود، برای آبادی ایران و توسعه و پیشرفت استان خود نیز علاقه دارند، باید وارد میدان شده و از شروع گفتمان بین قومی در زمان و شرایط غیر انتخاباتی پیشقدم شوند و مرز خود را از افراد تندرو که نگاه به خارج از مرزهای ایران دارند و از فرصت های انتخابات و ظرفیت های مردم سالاری سو استفاده کرده و به دنبال تجزیه طلبی زیر شعارهای قومی هستند، جدا نمایند و به جریان اعتدال سیاسی قومی ملحق شوند.
شهروندان نیز ، باید با بصیرت و اگاهی ، تحت تاثیر شعارهای افراطی قومی قرار نگرفته و آگاهانه و با اطلاعات کافی، به افراد و تشکل های شایسته و صادق ، روی خوش نشان دهند و به ستیزه جوهایی که نگاه و رفتار داعشی به روندهای سیاسی مشروع محلی دارند ، « نه» محکم بگویند و «روحیه رواداری تاریخی قومی شهرستان ارومیه و استان آذربایجان غربی را » تقویت نمایند.
در پایان یک پیشنهادی دارم، روزی در استان آذربایجان‌غربی به عنوان «روز وحدت و همبستگی» نامگذاری شود تا با برگزاری جشنواره های فرهنگی_ هنری و سمینارهای علمی، سالانه، با حضور اقوام ساکن استان، بر همگرایی و همبستگی استانی با حضور شهروندان تاکید گردد.