خیاط باشیِ کتابدار
هاشم جعفری، خیاط ۵۵ ساله با سواد پنجم ابتدایی که از مغازه‌ای کوچک در یکی از محله‌های ارومیه را به محفل فرهنگی ساکنان منطقه بدل کرده است؛ حالا خیاطی او جایی‌است که مردم نه‌فقط برای دوخت و دوز، که برای گفت‌وگو، آموختن و مطالعه به آنجا سر می‌زنند.
نکته جالب اینکه حالا او مردم را نه تنها برای خواندن کتاب ترغیب کرده است،بلکه قفسه های کتابخانه ی خیاط باشی پر از کتابهایی است که مردم برای مطالعه ی عموم وقف کرده اند. در واقع یک کتابخانه ی خیریه.
جعفری با ابتکار خود کتاب را مهمان همیشگی مغازه‌اش کرده و چراغ کتاب‌خوانی را در گوشه‌ای از شهر روشن نگه داشته است.
جعفری، که پیش‌تر در خانه‌اش حدود صد جلد کتاب داشت، از فرصت خاموشی‌های مکرر برق استفاده کرد تا کتابهایی که خوانده نمی‌شدند را به چرخه مطالعه بازگرداند. خودش روایت می‌کند: مجال مطالعه در خانه نداشتم. گفتم بگذارم اینجا، هر وقت برق رفت بخوانم. اما بعد دیدم مردم هم علاقه دارند. گفتم بصورت امانتی ببرند بخوانند. بعضی آوردند، بعضی هم پس ندادند! ولی جالب اینکه بسیاری از کتابهایی که الان در این قفسه‌ها هست، وقف مردم است، نه من.
جعفری می گوید: ایده کتابخانه مغازه به مرور جان گرفت؛ هر هفته آیه‌ای از قرآن که جنبه کاربردی داشت، پشت شیشه نصب کردم. وقتی مشتری درمورد آن سؤال می‌کرد، منبع را از کتاب‌ها نشان می‌دادم. او معتقد است که با این کار نه‌فقط دانش، بلکه گفت‌وگو و تعامل را هم تقویت می‌کند.
او می گوید: حتی در هیئت‌های مذهبی نیز بخشی از سخنان روحانیون را تحلیل و نقد می‌کردم و سؤالاتی بین‌مذهبی می‌پرسیدم تا درک دقیق‌تری از مباحث شیعه و سنی پیدا کنم. باید به‌عنوان یک شیعه، توانایی پاسخ به پرسش‌های اهل سنت را داشته باشم، یا اگر غیرمسلمانی پرسشی مطرح کرد، جواب قانع‌کننده بدهم.
این خیاط اهل مطالعه، کتاب را عامل آرامش، رشد فکری و درمان استرس می‌داند. در نگاه او، افرادی که بیشتر با موبایل‌اند، معمولاً پرتنش‌ترند. اما کتاب، به انسان جلا و آرامش می‌دهد.
جعفری در طبقه‌بندی مخاطبانش، چهار گروه را شناسایی کرده است: اکثریتی که علاقه‌ای نشان نمی‌دهند، عده‌ای اندک که برای تسریع کارشان خیاط را تحسین می‌کنند، گروهی قلیل‌تر که واقعاً مطالعه می‌کنند، و معدودی که کتابی را امانت می‌گیرند و پس نمی‌آورند.
او از واکنش مردم می‌گوید: بعضی‌ها از کتاب‌ها خوششان می‌آید، ولی نایستاده نمی‌خوانند. اما اگر بگویم ۲۰ دقیقه دیگر بیا، کتابی را که انتخاب کرده‌اند می‌خوانند. من هم آن کتاب را به بقیه پیشنهاد می‌کنم.
جعفری می گوید: هیچ‌گاه انتظار تقدیر نداشتم، اما وقتی کتابخانه ام از سوی مسئولان مورد توجه قرار گرفت، غافلگیر شدم. به من گفتند استان را بزرگ کردی (با ایجاد کتابخانه در خیاطی). باور نمی‌کردم. اگر می‌دانستم اینقدر مؤثر است، کارهای بزرگ‌تری می‌کردم. مثلاً بچه‌ای که وارد مغازه می‌شود و سلام می‌دهد، به‌خاطر ادبش یک کتاب هدیه می‌دهم تا به مطالعه علاقه‌مند شود.
او با اداره ارشاد نیز همکاری داشته است. حدود ۲۰۰ جلد کتاب از سوی اداره به او اهدا شده تا قفسه کتابخانه متنوع‌تر شود: از ارشاد خواستم کتاب‌ها بیشتر عمومی باشند، چون قفسه‌های من مذهبی بود. البته من معتقدم پاسخ تمام مسائل را می‌توان در دین اسلام پیدا کرد.
جعفری با نگاهی اجتماعی به مسئله کتاب، پیشنهاد ساده‌ای دارد: در اکثر خانه‌ها، وسایل و کتابهایی هست که استفاده نمی‌شوند. اگر در گوشه مغازه یا خانه قرار بگیرند، حتماً کسی پیدا می‌شود که به آن نیاز دارد. اینطوری هم چرخه مطالعه فعال می‌شود، هم مردم با فرهنگ وقف آشنا می‌شوند.
او با افتخار از کسانی می‌گوید که بدون نظارت و در بستر اعتماد، کتاب‌ها را می‌برند و پس می‌آورند. حتی مثالی می‌زند از مردی که کارمند است و بعدازظهرها به مغازه او می‌آید تا رایگان به مردم مشاوره حقوقی دهد. می‌گوید مردم سواد حقوقی ندارند. کارم را رایگان انجام می‌دهم تا نشان بدهم بلدم. فقط در مرحله پرونده‌سازی درصدی دریافت می‌کنم.
جعفری معتقد است اگر مسئولان بخواهند، با بودجه محدود هم می‌شود کارهای بزرگ انجام داد. مثالی می‌زند از شهر مشکین‌شهر که با یک سیم بُکسل، پل معلق ساختند یا سردشت که با ساخت سه پله کنار آبشار، پای گردشگران را باز کردند. در ارومیه طبیعتی هست که اگر معرفی شود، از شمال هم دیدنی‌تر است. ولی صداوسیما باید بیاید، معرفی کند، فیلم بگیرد. مردم را با زیبایی‌های شهرشان آشنا کند.
او حتی ایده‌های خلاقانه‌ای برای آموزش مفاهیم دینی دارد: در قرآن آمده از چیزی که نمی‌دانید پیروی نکنید. اگر این را در قالب نمایش یا انیمیشن به بچه‌ها یاد بدهند، تأثیرش چندبرابر می‌شود.
در پایان، جعفری به روحیه مردم ارومیه اشاره می‌کند: ما اهل ارومیه مردمی معتدل هستیم، نه خشن، نه بی‌تفاوت. کارهای خیر را دوست داریم، اهل احسانیم. اگر مسئولان، مردم را در این مسیر همراهی کنند، این شهر، شهری فرهنگی‌تر از همیشه خواهد شد.
