آذربایجان؛ چشم انتظار اقدام جدی برای نجات دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه که روزگاری ازآن به عنوان نگین فیروزه‌ای آذربایجان یاد می‌شد بحرانی‌ترین شرایط خود را سپری می کند. اگر در یک دهه گذشته خبرهایی از پیش‌روی آب دریاچه ارومیه و خسارت به زمین های کشاورزی منتشر می‌شد امروز بحران کم‌آبی و خشک شدن دریاچه ارومیه و تبدیل آن به شوره‌زار نمکی، به سوژه رسانه های داخلی و خارجی تبدیل شده و کارشناسان محیط زیست در دنیا را به چالش و واکنش واداشته است.
مردم آذربایجان که دریاچه ارومیه را نماد هویت این منطقه و مردمانش می دانند همچنان بصورت عقلایی و در چارچوب قانون پیگیر مطالبات خود و انتقاد از بی توجهی ها به فوریت نجات پیکر نحیف و نمک آلود دریاچه هستند.
مردم منطقه بعد از ۸ سال از فعالیت ستاد دریاچه ارومیه و هزینه کرد ۶ هزار میلیارد تومانی از بیت‌المال انتظار احیای دریاچه ارومیه را داشتند این درحالی است که مدیرکل بحران آذربایجان غربی خبر از خشک شدت ۹۵ درصدی دریاچه می دهد.
به گفته قاسم زاده، مدیر صنعت آب نیز به علت کاهش بارندگی‌ها و گرم شدن هوا، رهاسازی آب به دریاچه ارومیه که قرار بود سالانه ۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب باشد به ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته است و امسال نیز حتی این میزان هم رهاسازی نشده و تنها یک میلیارد و ۵۰ میلیون مترمکعب به پیکر بی جان دریاچه ارومیه آب رسیده است.
براساس آخرین آماری که شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی در اختیار جام‌جم قرار داده است، وسعت دریاچه ارومیه به ۱۸۸۶ کیلوومترمربع رسیده و ۲ میلیارد و ۳۶ میلیون مترمکعب آب دارد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۱۴۸ کیلومترمربع از وسعت آن و یک میلیارد و ۴۹ میلیون مترمکعب از حجم آب آن کاهش یافته است.
آمارهای ارائه شده از سوی مسئولان بیانگر وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه است و درحقیقت مرثیه‌ای در رثای احتضار دومین دریاچه شور جهان است که زندگی میلیون‌ها نفر از ساکنین منطقه را تهدید می کند که توجه ملی و اختصاص بودجه ویژه برای اتمام طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه در سریع ترین زمان ممکن را ضروری می سازد، موضوعی که معتمدیان، استاندار آذربایجان غربی در دیدار با معاون وزیر نیرو بر آن تاکید کرد.
محمدصادق معتمدیان استاندار آذربایجان غربی با اشاره به دستورات ویژه ریاست جمهوری در سفر اخیر به آذربایجان غربی برای نجات دریاچه ارومیه، تسریع در تکمیل و اتمام طرح انتقال آب از کانی سیب به دریاچه ارومیه را خواستار شد.
وی ادامه داد: یکی از اولویت‌های مهم دولت در آذربایجان غربی و استان‌های همجوار احیای دریاچه ارومیه است که اقداماتی قبلاً در این راستا انجام شده اما هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده است.
معتمدیان با بیان اینکه وضعیت دریاچه ارومیه نیازمند یک کار جهادی در اتمام طرح های نیمه تمام است افزود: هرگونه کم کاری در روند نجات دریاچه ارومیه خسارت های جبران ناپذیر زیست محیطی را برای منطقه به دنبال خواهد داشت.
استاندار آذربایجان غربی اتمام طرح هایی چون انتقال آب به دریاچه ارومیه، مدول سوم تصفیه خانه ارومیه و خط انتقال آن و نیز سد چپرآباد را از طرح های مهم دیگر در بهبود وضعیت دریاچه ارومیه عنوان کرد و گفت: مردم چشم انتظار اقدام جدی مسئولان امر در تخصیص اعتبارات لازم و تکمیل پروژه های نجات بخش برای دریاچه ارومیه هستند.
معتمدیان افزود: دولت مصمم به احیای دریاچه ارومیه است و این نگاه ویژه باید در تخصیص اعتبارات لازم توسط متولیان امر اجرایی شود.
واقعیت امروز دریاچه ارومیه همچون فرد در حال احتضار است، توصیه‌ها دیگر اثری ندارد، گفتن از کارهای کرده و ناکرده مرحم زخم‌های نمک خورده دریاچه ارومیه نمی‌شود ، تنها کار، اقدام عاجل برای رساندن آب به پیکر بی جان آن است.
دریاچه ارومیه شرایط به شدت نامناسبی دارد، در حال حاضر حجم آب این دریاچه به کمتر از ۲.۵ میلیارد مترمکعب رسیده است و کاهش حجم آن می‌تواند رسوبات نمکی را بیشتر و خطر توفان‌های نمکی برخاسته از دریاچه را افزایش دهد؛ بنابراین ورود آب به این دریاچه امری ضروری است.
به گفته یکی از کارشناسان آب و محیط زیست وزارت نیرو باید در فصل پاییز حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب از آب سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه را رهاسازی کند و اگر این برنامه اجرا شود می‌توان امیدوار بود که دریاچه از احتضار کامل در زمستان پیشرو، نجات پیدا کند.
محسن موسوی خوانساری می‌گوید: بر اساس اعلام سخنگوی وزارت نیرو سدهای مخزنی مشرف به دریاچه ارومیه حدود ۶۰ درصد آب دارند که این ۶۰ درصد حدود یک میلیارد مترمکعب است که با توجه به شرایط فعلی منابع آب در کشور این رقم، رقمی قابل قبول است.
با توجه به این ارقام پیشنهاد می‌کنم که وزارت نیرو با در نظر گرفتن یک برنامه دقیق، فوری و اضطراری در پاییز امسال مقادیر قابل توجهی از آب این سدها را به دریاچه ارومیه منتقل کند. عددی که پیشنهاد می‌شود حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب است که با انتقال این آب در فصل پاییز می‌توان امیدوار بود که دریاچه از خشک شدن تدریجی و احتضار کامل در در فصل زمستان نجات پیدا کند.
این کارشناس محیط زیست ادامه داد: برای اجرایی شدن این برنامه می‌توان هزینه طرح نکاشت را برای کشت پاییزه کشاورزان در نظر گرفت و آبی که هر ساله در پاییز به کشاورزان می‌رسد را به دریاچه ارومیه اختصاص داد. اگر توافق لازم برای پرداخت هزینه نکاشت با کشاورزان این حوضه انجام شود، می‌توان قسمت اعظمی از آب این سدها را به دریاچه ارومیه اختصاص داد.
موسوی توضیح داد: با توجه به اینکه فصل زمستان در پیش است بخشی از مخزن این سدها با روان‌آب‌های پاییزه و زمستانه جبران خواهد شد و آب شرب مورد نیاز مردم پایین دست سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه تأمین خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: رهاسازی آب به دریاچه ارومیه در سال‌های گذشته در اسفندماه و فروردین انجام می‌شد اما در سال ۱۴۰۱ به دلیل شرایط وخیم دریاچه این رهاسازی باید علاوه بر فروردین در پاییز نیز انجام شود تا از ترسیب نمک و اشباع شدن کامل آب دریاچه از نمک جلوگیری شود و با اجرایی شدن این طرح می‌توان امیدوار بود که دریاچه تا بهار سال ۱۴۰۲ در شرایط پایدار باقی بماند.
با توجه به شرایط بحرانی دریاچه ارومیه و اظهار نظرهای کارشناسان آب و محیط زیست و البته انتصاب معتمدیان به عنوان مدیراجرایی و دبیر کارگروه احیای دریاچه ارومیه نتظار می رود تعلل و بی توجهی‌های سال‌های گذشته تکرار نشده و برای نجات دریاچه ارومیه اقداماتِ حیاتی که رهاسازی و انتقال آب است، صورت گیرد.