طاهره زینالی_ روزنامه‌نگار>> نخستین نشست استانداران هم‌مرز جمهوری اسلامی ایران و اقلیم کردستان عراق در روزهای ۱۱ و ۱۲ خرداد در شهر ارومیه برگزار شد. نشستی که در نگاه اول متصور بود طبق خواست و اراده برگزارکنندگان پیش می‌رود و به اهداف مدنظر زودتر از آنچه که پیش‌بینی کرده‌بودند دست می‌یابد به یکباره با بج سینه استاندار اربیل عراق به حاشیه رفت.‌
گسترش روابط تجاری و تسهیل در واردات و صادرات کالا و همچنین افزایش مبادلات تجاری، گسترش بازارچه های مرزی و تعمیق روابط مختلف از جمله اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ورزشی از اهداف برگزاری این نشست عنوان شده بود.
مبنای تشکیل این نشست را باید در سیاست دولت سیزدهم در خصوص گسترش روابط با همسایگان جست که استاندار آذربایجان غربی برای تحقق این سیاست و تاکید ریاست جمهور چندماه پس از مراسم معارفه خود، میزبان همتای عراقی خود از اربیل بود. طرفین موافقتنامه هایی به امضا رساندند و می توان بزرگترین دستاورد حاصل از این حسن همجواری را در میزبانی از زائرین اربعین حسینی از مرز تمرچین پیرانشهر عنوان کرد.

طرف عراقی به گواه مسئولین استانی، میزبانی شایسته برای اربعین حسینی بود و در نشست اخیر نیز استاندار اربیل عراق وعده داد که اقلیم کردستان عراق توانایی میزبانی از ۵۰۰ هزار زائر را دارد. این وعده استاندار اربیل، مسئولین استانی را نیز برآن داشت تا با تکرار این عدد به پیشوازی از اربعین حسینی امسال بروند. سال گذشته مرز تمرچین میزبانی نزدیک به ۶۰ هزار زائر بود و اینکه چگونه از پس رقم ۵۰۰ هزار نفری برخواهد آمد باید منتظر ماند و دید.
نشست استانداران هم مرز جمهوری اسلامی ایران و اقلیم کردستان عراق را باید در دو سطح ارزیابی کرد. سطح نخست که مورد توافق همه موافقان و مخالفان بشمار می رود ثمرات مثبت سیاسی و اقتصادی این تعاملات است. برای استانی چون آذربایجان غربی که ۲۵۰ کیلومتر مرز مشترک با این اقلیم دارد رضایت بخش نیست که سهم ناچیزی از سبد اقتصادی اقلیم داشته باشد.
وجود دو گذرگاه مرزی تمرچین پیرانشهر و کیله سردشت ظرفیت های مناسبی است که هنوز به دلایل مختلف در رشد تعاملات اقتصادی بارور نشده اند بنابراین گسترش تعاملات ایران و اقلیم کردستان عراق بیش از همه برای آذربایجان غربی سودمند خواهد بود.
این استان در حالی چشم به بازارهای اقلیم کردستان عراق دارد که ترکیه مدتهاست از غفلت در دیپلماسی منطقه ای ایران سود برده و بازارهای این منطقه را در دست گرفته است. با این وجود سیاست توسعه مراودات را باید مصداق این ضرب المثل دانست که« ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است.» فرصت سوزی در این وادی دیگر قابل درک نیست و متولیان امر نیز به این مسئله واقفند که به دور از حواشی سازی های احتمالی در تلاش برای توسعه اقتصادی و دیپلماسی مرزی هستند. سهم یک میلیارد دلاری مرز تمرچین پیرانشهر از مراودات تجاری ایران با اقلیم در سال گذشته بیانگر نقش توسعه مراودات سیاسی و اقتصادی است. طرف مقابل پیام دوستی استانهای هم مرز را دریافت کرده و مشتاق است که ایران سهم بیشتری از کیک اقتصادی این منطقه را صاحب شود. این امر نیز به خوبی توسط مسئولین اقلیم رصد می شود و کم کاری و بی برنامگی در این حوزه به مانند شکستی دیگر و فرصت سوزی دیگر با تبعات منفی اقتصادی است. بنابراین همه استان باید در پیشبرد این سیاست مهم دولت نقش آفرینی کند تا این اپرای دیپلماسی منطقه ای با یک ساز ناکوک بهم نریزد. آذربایجان غربی می تواند بیش از این در اقتصاد ملی و کسب بازارهای اقلیم کردستان عراق نقش آفرینی کند.

اما به جرات می توان گفت که چشم پوشی و بی توجهی به سطح دوم از این نشست منجر به عدم توفیق در دستیابی به سطح نخست می شود. تجربه و سوابق نشان داده که ما در مدیریت حاشیه سازی ها از نبود مدیریت درست رنج می بریم. این امر نیز بیش از همه بخاطر نگاه امنیتی حاکم بر استان است. این نگاه اجازه هرگونه روشنگری بموقع و جامع را نمی دهد. یا اگر هم در مقام پاسخ برآیند که دیگر کار از کار گذشته است. نشست استانداران هم مرز جمهوری اسلامی ایران واقلیم کردستان عراق ثابت کرد که متولیان امر برای حاشیه سازی های احتمالی برنامه نداشته و غافلگیر شدند. این غافلگیری برای استانداری با سابقه امنیتی و مجموعه وی قابل قبول نیست. به همان میزان که متولیان امر برای توسعه مراودات با طرف عراقی مصمم و با برنامه بودند در مدیریت حواشی ناکارآمد ظاهر شدند. نشان به آن نشان که هنوز با گذشت نزدیک به یکماه از برگزاری این نشست، مسئولین استانی پاسخی به تنها حاشیه ایجاد شده نداشته و نداده اند. این سردرگمی در پاسخ به افکار عمومی در نشستی به این مهمی قابل درک نیست. چرا هنوز استاندار یا یکی از مسئولین برگزاری نشست به مردم و منتقدین بدون واهمه پاسخ نمی دهند که بج سینه استاندار اقلیم کردستان عراق متعلق به نقشه کدام جغرافیا بود؟
اگر این بج‌سینه متعلق به نقشه متوهمانه و خیالی کردستان است که باید نسبت به این موضوع مهم که در حقیقت تخطی و زیرسوال بردن تمامیت ارضی کشور است، پاسخی مقتدرانه داده شود و اگر هم چنین نبوده به شجاعت و صراحت شفاف‌سازی گردد چراکه ترس از پاسخگویی شفاف به مردم هیچ توجیه عقلانی ندارد.
در حالیکه هر روز استاندار و رئیس شورای اطلاع رسانی دولت و دیگر مسئولین استانی بر ضرورت شفاف‌سازی و اقناع افکار عمومی تاکید می‌کنند این عدم پاسخگویی در خصوص حواشی نشست استانداران هم مرز با اقلیم کردستان عراق قابل قبول نیست‌. به طور قطع متولیان امر در این خصوص نمره مردودی گرفتند چرا که باعث شدند جریانهایی که سالهاست مشتاق عدم ارتباط گیری با طرف عراقی هستند بار دیگر میدان‌داری کرده و دستاوردهای مثبت اقتصادی این نشست را زیر سوال ببرند.