با آغاز بارانهای بهاری، همواره هواشناسی هشدارهایی مبنی بر وقوع سیل و آبگرفتگی معابر به ستاد مدیریت بحران و مسئولین می دهد تا اقدامات لازم در مناطق آسیبپذیر انجام شود. روز چهارم خرداد، ابرهای سنگین و تیره بر آسمان ارومیه ظاهر و با آغاز بارندگی، اکثر معابر شهری در دام آب گرفتار شدند.
سیل، منطقه کشتارگاه ارومیه را بلعید
تصاویری دردناک و آشنا از منطقه کشتارگاه مخابره شد، منطقهای که سال گذشته در همین زمان درگیر سیل شده بود. بارندگیهای آن زمان نیز مانند امسال خسارات زیادی به مردم وارد کرد، بهطوری که آب تا 5/1 متر و گاه تا سقف خانهها بالا آمده بود. اهالی از ترس بر بام خانههایشان به از دست رفتن زندگی خود در این دوران پر از تورم و گرانی خیره مانده بودند؛ اشکهایشان در زیر باران مشخص نبود.
هرچند که بیشتر شهروندان از بیم اینکه مسئولان در واکنش به این مصاحبهها لج کرده و در بازسازی خانههای سیلزدهشان مساعدت نکنند، از گفتوگو خودداری کردند اما برخی هم با بغض و اشک از رنج خود گفتند.
سمیه آذری، یکی از بانوان خانهدار محله کشتارگاه که گویا دیگر از باران خاطره خوشی ندارد، می گوید: «هر بار که بارندگی شروع میشود، از ترس اینکه سیل وارد خانههایمان شود، تنمان میلرزد.
این منطقه که متعلق به شهرداری است با هر بارش شدید، ما را با خطر فرونشست ساختمانهای بیش از ۵۰ ساله مواجه میکند. در این سیل، آب تا کمرمان بالا آمده بود و مجبور شدیم تا پایان بارندگی روی پشتبام بمانیم. تمام لوازم خانه و وسایل برقی ما خراب شدند.
برای کمک به همسرم در امرار معاش، در خانه خیاطی میکردم که متأسفانه چرخ خیاطی و وسایل کارم در سیل از بین رفتند.
وی اضافه می کند: مستاجریم، در شرایط اقتصادی کنونی، نه میتوانیم از اینجا برویم چون پول پیش بیشتری نداریم و نه میتوانیم هزینه کرایههای سنگین را بپردازم.
این مستاجر می گوید: مستاجران که سهم بزرگی از جامعه را تشکیل میدهند و ضروری است مسئولان در مواقع بحرانی، تفاوتی بین مستاجران و مالکان قائل نشوند و همه افراد آسیبدیده به طور یکسان از کمکها و حمایتهای بیمه برخوردار شوند.با ادامه این وضعیت، مستاجران نه تنها از دسترسی به نیازهای اولیه محروم هستند، بلکه با چالشهای روانی و اجتماعی جدی نیز دست و پنجه نرم میکنند. امید است که مسئولان مربوطه هرچه سریعتر به این بیعدالتیها پایان دهند و تدابیر لازم را برای حمایت از تمامی افراد آسیبدیده اتخاذ کنند.
تمام زندگیمان نابود شد
جودت، یکی از ساکنان همان محله هم میگوید: تمام زندگیمان نابود شده است. علاوه بر وسایل خانه، تجهیزات شغلیام که جوشکاری و تماماً برقی است، به طور کامل از بین رفت. اگر مسئولین مربوطه بخواهند مانند سال گذشته با مشخص کردن مبلغ ناچیزی بهعنوان خسارت که هنوز همان را هم پرداخت نکردهاند، این بحران را مدیریت کنند، وضعیت ما بسیار وخیم خواهد بود.
وی افزود: امسال با حضور استاندار، شهردار، فرماندار و رییس کل دادگستری در منطقه سیل زده دلگرم شدهایم و امیدواریم قولها و وعدههای داده شده عملی شود. امیدواریم آسیبشناسی دقیقی صورت پذیرد تا هر سال متحمل چنین خسارتی نشویم.
حسن عبداللهی هم دیگر ساکن منطقه کشتارگاه بیان می کند: هنگام بارندگی، آبهای جاری به دلیل نداشتن ظرفیت کافی کانالها، بهویژه در زمان بارشهای شدید، در این کوچه بنبست جمع میشود.کانالهای فاضلاب قدیمیاند و بازسازی نشدهاند.
وی افزود: قدمت ساخت این ساختمانها به سال ۸۱ برمیگردد. طی بارندگی سال قبل، سیل وارد خانههایمان شد و خسارات زیادی به بار آورد. متأسفانه شهرداری هیچ پاسخی به این خسارات نداد.
عبداللهی ادامه داد: تمام لوازم منزلمان در این سیل خراب شدهاند. فرش دستبافتی که برای پرداخت بدهیهای خسارات سیل سال قبل میبافتیم، کاملاً به گل و لای آغشته شده و رنگ خود را از دست داده است و تا ارتفاع یک متر و بیست سانتیمتر در آب مانده بود. هنوز نتوانستهایم خسارت سال قبل را بگیریم و حالا هزینههای امسال نیز به آنها اضافه شده است..
عبداللهی همچنین درباره پرداخت خسارات ناشی از سیل سال گذشته تصریح می کند: هیچگونه کمک مالی به ما تعلق نگرفت. پس از شکایتهای مکرر در دادگاه و التماس به شهرداری، نهایتاً مبلغ ۱۸ میلیون تومان تصویب شد که در این روزهای تورم و گرانی هیچ گرهای از مشکلات ما باز نمیکند.
۵۰میلیون تومان وام و ۱۸ میلیون تومان کمک بلاعوض به قربانیان حادثهای که سال گذشته وعده داده شده بود، پرداخت شده است اما همچنان بسیاری از وعدههای سال گذشته محقق نشده و خانواده های اسیب دیده در بلاتکلیفی به سر میبرند.
در حال حاضر، هیچ خسارتی از طرف بیمه تعیین نشده و تنها یکی از همسایگان که به بیمه مراجعه کرده بود، گزارش داده که تمامی وسایل خسارتدیده باید توسط کارشناسان بیمه مشاهده و تایید شوند. این در حالی است که تمامی وسایل آسیبدیده منازل توسط شهرداری در روز اول حادثه دور ریخته شدهاند. قربانیان حادثه بعد از گذشت روزها همچنان در چادر زندگی میکنند زیرا منازل شان به دلیل رطوبت بالا قابل سکونت نیست. هیچ نهاد یا سازمانی تاکنون تکلیف این خانوادهها را مشخص نکرده و آنها همچنان در انتظار حمایتهای واقعی و اقدامات جدی برای بهبود وضعیت زندگیشان هستند.
مستاجران محروم از کمک های دولتی
خانم مظفری یکی از بانوان سرپرست خانوار و مستاجر که تمام لوازم خانه اش در این سیل از بین رفته است، اظهار می کند: طبق اظهارات مسئولان در بازدید از منطقه، قرار بود برای همه خسارتدیدگان بیمهنامه صادر شود، اما اکنون فقط مالکان منازل تحت پوشش بیمه قرار دارند و مستاجران از این حق محروماند.
خسارتهایی که به واحدها و اسباب و اثاثیه مستاجران وارد شده، چه میشود؟ چه کسی قرار است پاسخگوی این مشکلات باشد؟استاندار، فرماندار و رئیس بنیاد مسکن از منطقه بازدید کردند و رفتند، اما تاکنون هیچ کمکی برای جبران خسارتها ارائه نشده است.
از صاحبخانه ما شماره حساب خواستهاند، اما هیچکس پیگیر خسارتهای مستاجران نیست. سیل به تمامی وسایل خانگی و برقی ما آسیب رسانده و آنها با کمک ماشینهای شهرداری دور ریخته شدند.هیچ مسئولی پیگیر مشکلات ما نیست. کدام ارگان قرار است مسئولیت جبران خسارتهای وارد شده را بر عهده گیرد؟
افسوس که در هر رویداد و حادثه ای، بیشترین صدمات را همواره ضعیف ترین و آسیب پذیرترین اقشار جامعه متحمل می شوند.
کاظمی از مستاجرین متاثر از سیل کشتارگاه نیز اینگونه گفت: از زمان وقوع سیل تا به امروز، مسئولان متعددی به این منطقه آمده اند و وعدههای بسیاری به مردم دادهاند. اما هیچ یک از این وعدهها عملی نشدهاند، جز وامی که استاندار متقبل شد و زحماتی که کارگران شهرداری برای پاکسازی انجام دادند.
وی افزود: کارشناسان بیمه چندین بار از وسایل آسیبدیده بازدید کردهاند، اما هیچ خبری از جبران خسارت نبود. وسایلی که احتمال تعمیر داشتند، اکنون به دلیل بیتوجهی کاملاً خراب شدهاند. در نهایت، کارشناسان بیمه از تهران آمدند و خسارتها را تعیین کردند. اما وقتی برای دریافت خسارت به بیمه مراجعه کردیم، با چانهزنی و ارائه قیمتهای بسیار ناچیز مواجه شدیم. با این قیمتهایی که برای هر وسیله از منزل در نظر گرفتهاند، چه میتوانیم بکنیم؟
این قیمتها حتی به اندازهای نیست که بتوانیم وسایل ضروری زندگیمان را دوباره تهیه کنیم.شهروندان این منطقه که در پی سیل خانه و وسایل زندگیشان را از دست دادهاند، همچنان در انتظار حمایتهای واقعی و عملی از سوی مسئولان و بیمهها هستند.
برای پیگیری گلایه های اهالی به سراغ مسئولان رفتیم.
شهردار منطقه ۲ ارومیه در مصاحبه با خبرنگار نشریه آوای آزاد در خصوص تمهیدات اندیشیده شده برای مناطق سیل زده کشتارگاه گفت: به دستور استاندار آذربایجان غربی برای تمامی خسارت دیدگان این منطقه وام قرض الحسنه پنجاه میلیون تومان در نظر گرفته شده است. علاوه بر این ۱۰ میلیارد تومان بودجه برای احداث کانال ها جهت رفع این مشکل در اختیار شهرداری ارومیه تصویب شد.
حل مشکل سیلاب در کشتارگاه نیارمند هزار میلیارد
رئیس کمسیون عمران، برنامه ریزی و حمل و نقل شهری شورای شهر ارومیه نیز درباره آبگرفتگی منطقه کشتارگاه گفت: عمده ساخت و سازها در این مناطق غیر مجاز، تفکیک های غیر مجاز و هیچ یک از قوانین و ضوابط اصول معماری و شهرسازی شهری پیروی نشده و این امر موجب شده که با یک بارش ۱۰-۱۵ میلی متر شاهد همچین خسارتهایی باشیم.
توماج وحید افشار گفت: قبلا طرح های مدیریت شهری برای رفع مشکل این منطقه از شهرداری مطالعه شده است که اجرای آن نیازمند همکاری شرکت های خدمات رسان و تامین حداقل هزار میلیارد تومان بودجه است.
منازل قرار گرفته در آبراه تخریب میشود/ احداث کانال در دست اقدام
معاونت زیر بنایی و عمران شهرداری ارومیه هم در پاسخ به سوال خبرنگار آوای آزاد درباره تمهیدات اندیشیده شده در منطقه خسارت دیده کشتارگاه در بارش های اخیر گفت: این منطقه در خط القعر قرار گرفته است، به همین علت هنگام بارش های شدید در معرض آب گرفتگی قرار میگیرد. منازل مسکونی منطقه کشتارگاه در آبراهه ساخته شده اند و تصمیم بر این شده که تعدادی از این خانه که بر روی آبراه هستند تخریب شوند.
خوش طینت افزود: با ساخته شدن کانال آبراهه از منطقه کشتارگاه و اتصال آن به کانال پایین دست پارکساعت به نام کانال افرند، مشکل آبگرفتگی این منطقه حل می شود.
خوش طینت گفت: پروژه جدید کانال آیدین کریمی از باغ رضوان به طول یک کیلومتر4 در 2 و نیم و از زیر جاده سلماس عبور کرده و به کانال گاندر که انتهای مسیر حوضه هست وصل می شود.
خوش طینت بیان کرد: هزینه براورد شده برای احداث کانال 5/3 کیلومتری ۱۲۰ میلیارد تومان است که فاز اول این پروژه از هفته آینده کلید میخورد و فاز بعدی این پروژه سال بعد انجام میشود.
ماجرای سیل در منطقه کشتارگاه ارومیه، نهتنها بازتابدهنده ضعفهای مدیریتی و عدمپاسخگویی مسئولان است، بلکه نمایانگر ناتوانی در اجرای راهکارهای پایدار برای جلوگیری از تکرار این فاجعههاست. تصاویر زنان و مردانی که زیر بارش باران، روی پشتبامها به نظاره از بین رفتن زندگی و داراییهایشان نشستهاند، گواهی تلخ بر بیعملی و وعدههای بیسرانجام است.
سخنان ساکنان کشتارگاه از جمله سمیه آذری، جودت و حسن عبداللهی، صدای کسانی است که در سیلاب، نهتنها خانه و کاشانهشان را از دست دادهاند، بلکه با عدم دریافت کمکهای وعدهدادهشده، در گرداب مشکلات اقتصادی نیز گرفتار شدهاند.
از دست رفتن ابزارهای معیشتی و وسایل ضروری زندگی، آنان را در معرض خطرات بیشتری قرار داده و زندگیشان را به مبارزهای برای بقا بدل کرده است.
حضور مسئولان با وعدهها و عکسهای تبلیغاتی، دردی از مردم درمان نمیکند. نیازمند تغییر رویکردی اساسی در مدیریت بحران و سرمایهگذاری در زیرساختهای پایدار هستیم.
در غیر این صورت، این تراژدیها همچنان تکرار خواهند شد و هر بار صدای نالهها و فریادهای مردم گرفتار در سیلاب، بلندتر و دلخراشتر خواهد شد.
این گزارش، فراخوانی است برای مسئولین که به جای بهرهبرداری از درد مردم برای مقاصد شخصی، به نیازهای واقعی آنان پاسخ دهند و با اقدامات پیشگیرانه، از تکرار این فجایع جلوگیری کنند.
تنها با درک صحیح از مدیریت بحران و اجرای طرحهای جامع میتوان امیدوار بود که بار دیگر سیلاب، خانهها و زندگیهای مردم را ویران نکند. وقت آن رسیده است که به جای شعارها و وعدههای توخالی، شاهد عمل و رسیدگی واقعی باشیم.